Literatuurverkenning naar kleinschalig wonen laat belangrijke kennishiaten zien

In de samenleving bestaat de wens om de JeugdzorgPlus af te bouwen vanwege de schadelijke effecten ervan. Jeugdformaat en Schakenbosch vragen zich af hoe zij voor deze kwetsbare kinderen en jongeren, die voorheen in de JeugdzorgPlus (JZ+) werden geplaatst, passende hulp kunnen organiseren. Dat willen zij doen vanuit de visie dat kinderen en jongeren het beste kunnen opgroeien in een gezin of – als dat niet mogelijk is – in een setting die zoveel mogelijk het gezinsleven representeert en zo dicht mogelijk bij de eigen omgeving van kinderen en jongeren is.

Het doel van de literatuurverkenning was om zicht te krijgen op factoren die bijdragen aan passende zorg voor en hulp aan jongeren in kleinschalige woonvoorzieningen. Want wat is er nodig om jeugdigen die eerder in JZ+ voorzieningen verbleven passende zorg en hulp te bieden in deze woonvormen?

Hoewel uit de eerste verkennende onderzoeken naar voren komt dat  jeugdigen kleinschalige verblijven positief waarderen – onder andere betere relaties met begeleiders en een rustiger, veiliger groepsklimaat – is er nog weinig gedegen onderzoek gedaan naar de werkzame factoren in kleinschalige opvang voor jeugdigen die voorheen in JZ+ voorzieningen werden geplaatst. Uit de literatuurstudie komen vier potentiële werkzame factoren naar voren:

• kleine groepen (4-6 jeugdigen),
• een positief leefklimaat,
• een gezinsachtige omgeving
• persoonsgerichte begeleiding met integrale aandacht voor alle leefgebieden met perspectief op zorg, wonen en onderwijs/werk.

Tegelijkertijd blijven in het bestaande onderzoek enkele thema’s onderbelicht. Zo is er weinig bekend over hoe een gezinsachtige omgeving effectief kan worden vormgegeven, hoe ouders en familie hierbij betrokken kunnen worden en hoe maatwerkbegeleiding vormgegeven kan worden met aandacht voor de verschillende leefgebieden, met inbegrip van de integrale samenwerking tussen verschillende domeinen.

Daarnaast is een inclusief plaatsingsbeleid een belangrijk aandachtspunt: hoe kan er zorg geboden worden aan alle jeugdigen die dit nodig hebben? In de praktijk worden contra-indicaties gehanteerd voor verslaving, ernstige psychiatrische problemen, agressie, criminaliteit of combinaties hiervan, wat kan maken dat jeugdigen met complexe problemen geen woonvoorziening en passende zorg krijgen. Een inclusieve benadering die rekening houdt met de diversiteit van de jeugdigen die voorheen in de JZ+ werden geplaatst, is van belang om onvoorwaardelijk wonen te realiseren en te voorkomen dat jeugdigen uitgesloten worden omdat hun problemen te “complex” zijn.

Lees het volledige rapport hiernaast. De transitie naar kleinschalig wonen biedt mogelijkheden, maar verdere verdieping is nodig. Binnenkort start een nieuw onderzoek, dat begint met een literatuurstudie, naar de acceptatie van kleinschalige woonvoorzieningen in wijken.