Blog van Joëlle Gooijer, Wethouder Jeugd & Onderwijs, Armoede, Ouderen, Inclusief Samenleven, 15 mei 2025.

Nog nooit stonden medeoverheden zo lijnrecht tegenover elkaar als het afgelopen jaar. Gemeenten, onder leiding van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, dreigden zelfs met een rechtszaak als het kabinet geen extra financiële middelen beschikbaar zou stellen voor de jeugdzorg. De uitspraak van de Deskundigencommissie (commissie Van Ark) maakte immers duidelijk dat de eerder ingeboekte besparingen onrealistisch waren – en dus niet van gemeenten konden worden gevraagd. 

Natuurlijk hopen we dat de kosten in de jeugdzorg niet in hetzelfde tempo blijven stijgen. Niet alleen omdat deze kosten andere uitgaven wegdrukken, maar ook omdat we niet moeten willen dat we steeds meer geld nodig hebben om een generatie te laten opgroeien. Of, zoals Bert Wienen het treffend verwoordde: “het ligt vaak niet aan het kind”. De oplossingen liggen dus vaak buiten de jeugdzorg. We moeten inzetten op sterke gezinnen, op samenredzaamheid en op preventie. Maar zeker ook op inclusiever onderwijs – waar alle kinderen gewoon kunnen meedoen, zonder jeugdhulp, diagnose of individueel arrangement. 

Als gemeente proberen we steeds vaker en beter te oplossingen buiten het zorgdomein te vinden. Want niet elke hulpvraag is een zorgvraag. Soms is het nodig om eenzaamheid te bestrijden of schulden aan te pakken. Daarom hebben we bijvoorbeeld financieel specialisten bij team Jeugd in de gemeente Delft. Deze brede benadering proberen we – tien jaar na de decentralisaties – steeds consequenter toe te passen. 

Bij het Rijk lijkt deze brede blik echter te ontbreken. Hoewel er in de Voorjaarsnota extra geld bijkwam voor de jeugdzorg (tijdelijk en onvoldoende, maar een rechtszaak tussen overheden werd afgewend), is het onbegrijpelijk dat dit gepaard ging met bezuinigingen op het onderwijs. En dan met name op de op de onderwijskansenregeling – bedoeld voor de meest kwetsbare jongeren in het voortgezet onderwijs.

Los van het feit dat het niet sociaal is om op de meest kwetsbaren te bezuinigen is het ook nog eens penny-wise, pound foolish. Als scholen met veel leerlingen uit kwetsbare gezinnen minder tijd en ondersteuning kunnen bieden, is het te verwachten dat er op termijn juist méér jongeren in de jeugdzorg terechtkomen.

Bovendien druist dit beleid in tegen een van de uitgangspunten uit de Hervormingsagenda, die het Rijk heeft ondertekend samen met gemeenten, professionals, aanbieders en cliënten: “Jeugdhulp steviger verbinden aan aanpalende domeinen, zoals het onderwijs, volwassen-GGZ en bestaanszekerheid.” Het is onbegrijpelijk dat het Rijk deze eigen ingeslagen koers lijkt te verlaten.

Ik hoop dat de Tweede en/of Eerste Kamer de bezuiniging op de Onderwijskansenregeling nog tegenhoudt. 

Laten we als Kennisnetwerk in deze regio zo snel mogelijk onderzoeken wat de verbindingen tussen jeugd, onderwijs, volwassen-GGZ en bestaanszekerheid kunnen opleveren. Misschien helpt dat toekomstige besluitvorming. En het helpt ons in de regio om te bouwen aan een gezonde toekomst van onze jonge generaties.