Blog van Marije van der Hulst, onderzoeker.10 december 2025.

Zwangerschap, geboorte, het vroege ouderschap.
Als moeder van drie jonge kinderen heb ik zelf mogen ervaren hoe mooi en liefdevol deze periode kan zijn, maar zeker ook bij vlagen pittig en behoorlijk uitdagend.

Ondersteuning tijdens de zwangerschap en bevalling
En wat is het dan fijn dat je in die periode gesteund en begeleid wordt door een groep bevlogen professionals, zowel tijdens de zwangerschap als de eerste periode erna. In mijn geval een groep verloskundigen die de gezondheid van mij en mijn kinderen goed in de gaten hielden, oog hadden voor de wensen en behoeften van mij en mijn partner en mij het vertrouwen en de regie gaven tijdens de bevallingen. Waarbij natuurlijk niets ging zoals gepland, maar alles ging zoals het moest gaan.

Ondersteuning tijdens de kraamtijd
En hoe fijn was het om daarna door lieve en vakkundige kraamverzorgsters in de watten gelegd te worden. Om wegwijs gemaakt te worden in de verzorging van je kind, om even heel hard te mogen huilen om alle mooie en spannende momenten, om ontlast te worden en mentaal gesteund en om alle rust te kunnen pakken die maar mogelijk was. Om iets meer uitgerust te beginnen aan de weken die nog zouden komen met slapeloze nachten, lichamelijke ongemakken en koude koffie.

Kraamzorg niet vanzelfsprekend
Wat maakt het me dan verdrietig om te weten dat kraamzorg niet voor alle aanstaande ouders toegankelijk is. Een aantal weken geleden werd bekend dat kraamzorg niet meer overal in Nederland gegarandeerd kan worden. En dat er met name in wijken met meer sociale achterstand minder (of soms zelfs geen!) kraamzorg beschikbaar is. Wijken waarbij het ouderschap voor ouders niet bij vlagen pittig is, maar (bijna) altijd. En niet omdat zij minder van hun kinderen houden, maar omdat hun problemen groter zijn dan slapeloze nachten en koude koffie.

Omdat zij vaker te maken hebben met financiële stress door korte arbeidscontracten, onvoldoende inkomen, oplopende schulden, een onoverzichtelijk (en bedreigend) toeslagenstelsel en weinig (tot geen) financiële ruimte om tegenslagen op te vangen of om te investeren in de toekomst. Ze wonen vaker in wijken en omstandigheden die ongezond zijn en maken vanuit stress vaker keuzes die deze ongezondheid alleen maar versterken.

En ook wanneer kraamzorg wel beschikbaar is, kiezen ouders er steeds vaker voor om minder of geen gebruik te maken van kraamzorg, simpelweg omdat de eigen bijdrage van €260 voor hen te hoog is. En hoewel er allerlei regelingen en potjes zijn om aanstaande ouders hierin te ondersteunen, zijn deze mogelijkheden bij ouders vaak niet bekend of inzichtelijk. In een overvol en overbelast hoofd is dit nóg een regeling die ze aan moeten schrijven, waar ze achteraan moeten, waar tijd en energie in gaat zitten. Nog een drempel. Nog een extra belasting.

Juist in een groep die alle aandacht en steun verdient in het verwelkomen van een kind wordt de toegang tot deze zorg het meest bemoeilijkt.

Wat heb ik door mijn onderzoek geleerd?
Een aantal weken geleden mocht ik mijn proefschrift verdedigen, waarin ik o.a. onderzoek doe naar deze groep (aanstaande) ouders, de omstandigheden waarin zij leven, hun verwachtingen en behoeften van kraamzorg en hun ouderschapscapaciteiten kort na de bevalling. Daarin beschrijf ik o.a. de grote diversiteit aan tegenslagen, problemen en uitdagingen waar deze groep ouders mee te maken krijgt, hun grote waardering voor kraamzorg wanneer deze aansluit op hun wensen en behoeften en ouderschapskwaliteiten die nog voor verbetering vatbaar zijn.

Een integrale samenwerking al tijdens de zwangerschap
En ook binnen het kennisnetwerk deden we waardevol onderzoek met partners uit de praktijk om de zorg voor (aanstaande) ouders en gezinnen met jonge kinderen in Delft te verbeteren. Om ervoor te zorgen dat de ondersteuning vanuit verloskunde, kraamzorg en jeugdgezondheidszorg beter op elkaar aansluiten en elkaar versterkt. Voor álle aanstaande ouders, maar met extra oog voor de behoeften, wensen en ervaringen van ouders in een uitdagende situatie. Door drempels weg te nemen en een warme overdracht te organiseren tussen verschillende professionals. 

Investeren in het begin
Goede zorg en ondersteuning rondom zwangerschap en geboorte is geen luxe en zou niet afhankelijk mogen zijn van het postcodegebied waarin je woont of de inhoud van je portemonnee. Het is essentieel om ouders en kind samen een goede start te laten maken. Om vroegtijdig te signaleren als er aanvullende ondersteuning wenselijk is. Om (zorg)kosten in het latere leven te voorkomen. Om kansenongelijkheid niet al in de eerste week na de geboorte te vergroten. Laten we hopen dat er in Den Haag de komende tijd ook gekozen wordt om weer te investeren in toekomstige generaties, juist al tijdens dit allereerste begin.