logo

Kennisnetwerk Jeugd Haaglanden

Kennisnetwerk Jeugd Haaglanden
aside image

Valscherm Staat

Valscherm Staat. Blog Rob Gilsing, lector Jeugdhulp in transformatie, 5-10-2021.

In de NPO documentaire ‘Alleen tegen de staat’ vertellen vijf moeders wat de toeslagenaffaire met hun leven heeft gedaan. En met dat van hun kinderen, familie, vrienden- en kennissenkring. Het beklemde me enorm, en het stemde me zeer somber. De onmacht, het onrecht, het intussen diepe wantrouwen, niet alleen tegen de staat maar ook tegen bijvoorbeeld vroegere vrienden - de woorden van de moeders lieten mij niet los. De toeslagenaffaire slaat in al zijn heftigheid neer in deze getuigenissen.

Recent wees een collega me op een bericht van RTV Utrecht. Het besluit tot het uit huis plaatsen van een kind bleek genomen op basis van het dossier van een ander kind – toegegeven, met dezelfde voornaam. Zich niet bewust zijnde van het gebruik van het verkeerde dossier, vocht moeder het besluit aan voor de rechter. In de rechtszaal herkende zij zich geheel niet in het beeld dat van haar en haar zoon werd geschetst. Waarop de rechter concludeerde dat moeder kennelijk over weinig zelfinzicht beschikte – aldus het nieuwsbericht.

Op geen enkele wijze wil ik mij vergelijken met de slachtoffers van de toeslagenaffaire of de moeder van wie het kind uit huis werd geplaatst. Maar ik moest toch denken aan mijn ervaringen als beheerder van het persoonsgebonden budget Wet langdurige zorg van mijn dementerende moeder. Dat beheer kreeg ik niet zomaar. Eerst formulieren invullen. Dat vroeg al enige hersenlenigheid. Maar ik doorstond de toets op de formulieren door het zorgkantoor. Waarna het pas echt begon: de uitnodiging voor een ‘bewuste keuze-gesprek’. Ben ik wel in staat de rol van pgb-beheerder op me te nemen (in het jargon: de rol van ‘gewaarborgde hulp’ – bij deze voorgedragen voor de taalprijs)? Prima, dacht ik als argeloze burger, goed dat ze dat even checken. Tot onze trajectbegeleider dementie erop wees dat je zo’n gesprek voorbereidt met een onafhankelijke mantelzorgondersteuner. Zeg maar een soort examentraining. Of je weet welk uurtarief bij welk type zorg hoort. Of je een beeld hebt bij het jargon dat in die wereld gangbaar is: budgetplafond, EKT, VV05. Voor uw geruststelling: ik doorstond het examen. Op naar de volgende formulieren: zorgovereenkomsten en zorgbeschrijvingen. Niet altijd consistent in vraagstelling, opnieuw moest ik mijn hersenlenigheid stevig aanspreken. De voor de derde keer opnieuw opgestuurde zorgovereenkomst is eindelijk goedgekeurd, werd mij vandaag medegedeeld. Lekker dan!
Nu denk ik over de verstandelijke vermogens en hersenlenigheid te beschikken om dit soort trajecten met succes te doorstaan. Maar vraagt u mijn naasten niet naar het aantal en soort lelijke woorden dat ik in deze periode geuit heb. En dan ben ik niet eens op de metersdikke muur gestuit waar de moeders uit het begin van deze blog wel keihard tegenaan zijn gelopen.

Deze voorbeelden dragen bepaald niet bij aan het vertrouwen in onze rechtsstaat. De rechtsstaat, ingericht en opgezet om burgers te beschermen tegen een almachtige overheid. Om te dienen als  valscherm, parachute, wanneer zij onverhoopt in een kwetsbare positie komen. Je moet er bijna voor doorgeleerd hebben om het valscherm te laten uitklappen. En dan nog klapt het niet altijd uit, integendeel, zo leert de toeslagenaffaire, maar ook de aardgaszaak in Groningen.

Het maakt dat ik vaak denk aan de klemmende oproep van een moeder die hard moest vechten om voor haar kinderen gepaste ondersteuning te krijgen. Haar oproep om veel serieuzer dan tot nu ook in de jeugdhulp in te zetten op daadwerkelijk onafhankelijke cliëntondersteuning. Zoals een ervaringsdeskundige ouder of jongere. In ieder geval iemand die, aan de kant van ouders en jongeren, hen helpt om wegwijs te worden in de wondere wereld van het valscherm dat de staat wil zijn. En daarmee harde landingen voorkomt.

Reacties:

Onno | 7 oktober 2021
Helder verhaal, sprekende voorbeelden. We zien dit soort schrijnende bureaucratie vaak pas als we er zelf mee geconfronteerd worden. En met de doorgeslagen digitalisering en dat alles (in geld en tijd) verantwoord moet worden is de burger meer dan ooit een nummer. De analyse klopt helaas, de oplossing is heel lastig. Succes.

Geef een reactie